Η εκδήλωση ΗΧΕΤΑ ΤΕΤΤΙΧ πραγματοποιείται στο πλαίσιο της διοργάνωσης «Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» του δήμου Αθηναίων, μέγας δωρητής της οποίας είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Συνεργασία:

Εργαστήριο Μουσικής Ακουστικής και Τεχνολογίας, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, ΕΚΠΑ

ΗΧΕΤΑ TETTIΞ: Hχητική εγκατάσταση και ομιλία για τα Πλατωνικά τζιτζίκια

Αναστασία Γεωργάκη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Συμμετέχουν: Γιώργος Μιζήθρας, Αννα Σαρτζίδου, Λιάνα Γκιώζου

Το Ηχέτα Tέττιξ είναι μια ηχητική εγκατάσταση, όπου ήχοι πραγματικών και συνθετικών τζιτζικιών μετασχηματίζονται σε φωνές, με αναφορά στη σύγχρονη πολιτική κατάσταση του «αιώνιου» χρέους. Οι ηχογραφήσεις από ηχοτοπία τζιτζικιών σε αρχαιολογικούς χώρους όπως η Ακαδημία Πλάτωνος, η Αρχαία Αγορά, το νεκροταφείο Κεραμεικού, η Αγία Φωτεινή Ιλισσού συνθέτουν την εικόνα μιας διαχρονικής ετεροτοπίας και ένα περιβάλλον εμβύθισης στην ακρόαση των πλατωνικών τεττίγων, που εμφανίζονται στον Πλατωνικό Φαίδρο, σαν τη μεταμόρφωση των ανθρώπων.  [Φαίδρος, 259b-259d]

Σχετικά με την Τεττιγολογία

Η Τεττιγολογία έχει τις ρίζες της στον αρχαίο πολιτισμό από την Αρχαία Κίνα μέχρι την Αρχαία Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, στον ελληνικό πολιτισμό τα τζιτζίκια αποτελούν πηγή έμπνευσης στη λογοτεχνία, στις εικαστικές τέχνες, στη λαογραφία, τη φιλοσοφία και τη θρησκεία, αλλά και στην επιστημονική έρευνα.

Ο αρχαίος τέττιξ είναι ένα από τα πιο εμπνευσμένα έντομα για τους φιλοσόφους, ποιητές και μουσικούς της Αρχαίας Ελλάδας έως τους σύγχρονους ποιητές. Από τον διάσημο μύθο του Αισώπου, σχετικά με τους τεμπέληδες τραγουδιστές τζιτζίκια (sic) και τα εργατικά μυρμήγκια –που έχει επιβιώσει και διδάσκεται στα σχολεία μέχρι τις μέρες μας, και τον μύθο του Τιθωνού και της Αυγής (Ηώ) για την αναζήτηση αιώνιας νεότητας, αρκετοί μύθοι έχουν επιζήσει γύρω από τα τζιτζίκια στην ελληνική και ρωμαϊκή λογοτεχνία. Η πιο εμπνευσμένη ιστορία για τα τζιτζίκια έχει πολλές αλληγορικές ερμηνείες, σχετικά με την αθανασία και την ανάσταση των ψυχών. Στον Πλατωνικό Φαίδρο ο Σωκράτης και ο μαθητής του Φαίδρος, περπατούν στις όχθες του Ιλισσού, εκεί που βρίσκεται σήμερα η Αγία Φωτεινή και αφουγκράζονται τα τζιτζίκια του μεσημεριού. Σύμφωνα με τον διάλογο τα τζιτζίκια ήταν αρχικά άνθρωποι οι οποίοι, σε πρότερους καιρούς επέτρεψαν στις Μούσες να τους μαγέψουν  με το τραγούδι τους και το χορό τους τόσο πολύ ώστε να σταματήσουν να τρώνε και να κοιμούνται και στο τέλος να πεθάνουν χωρίς να το καταλάβουν. Οι Μούσες τους αντάμειψαν με το δώρο του τραγουδιού από τη γέννηση μέχρι το θάνατό τους.

Πηγές:

ΓΕΩΡΓΑΚΗ Α, Hχέτα Τέττιξ: Ακουστική ανάλυση και διαθεματική εκπαιδευτική πρόταση για τη μελέτη του χορού των τζιτζικιών, στα πρακτικά του 3ου Συνεδρίου Ακουστικής Οικολογίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, 2015

ΠΛΑΤΩΝ, Φαίδρος

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: [259b] Κι όμως δεν αρμόζει σε έναν φιλόμουσο να μην έχει ακούσει αυτά τα πράγματα. Λέγεται, λοιπόν, πως κάποτε, πριν ακόμα να γεννηθούν οι Μούσες, τα τζιτζίκια ήταν άνθρωποι. Όταν όμως γεννήθηκαν οι Μούσες και εμφανίστηκε το τραγούδι, κάποιοι από εκείνους τους ανθρώπους, τόσο πολύ αναστατώθηκαν από την ηδονή της μουσικής, [259c] ώστε τραγουδώντας αμέλησαν να φάνε και να πιούν, και, χωρίς να το καταλάβουν, πέθαναν· και από αυτούς ύστερα δημιουργήθηκε το γένος των τζιτζικιών, και πήρε από τις Μούσες τούτο το βραβείο, δηλαδή από τότε που θα γεννηθεί να μην έχει καθόλου ανάγκη από τροφή, αλλά, χωρίς τροφή και ποτό, ν᾽ αρχίσει αμέσως να τραγουδά, μέχρι να πεθάνει, και, μετά από αυτά, να πάει να μείνει κοντά στις Μούσες και να τους αναγγέλει ποιος από τους ανθρώπους εδώ στη γη τιμά ποιαν από εκείνες.

Μετάφραση: Νίκος Σκουτερόπουλος, Εκδόσεις Πόλις

ΗΣΙΟΔΟΣ, Ἔργα καὶ Ἡμέραι (582-584)

Ἦμος δὲ σκόλυμός τ᾽ ἀνθεῖ καὶ ἠχέτα τέττιξ

δενδρέῳ ἐφεζόμενος λιγυρὴν καταχεύετ᾽ ἀοιδὴν

πυκνὸν ὑπὸ πτερύγων, θέρεος καματώδεος ὥρῃ,

* ηχέτα τέττιξ = ηχηρός τζίτζικας

Το πρόγραμμα της διοργάνωσης «Αθήνα 2018 - Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» του δήμου Αθηναίων υλοποιείται χάρη στη στήριξη και των δωρητών: Μέγας δωρητής είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Χρυσοί δωρητές είναι το Ίδρυμα Ι. Λάτση και η εταιρία Core Α.Ε. Δωρητές είναι το Ίδρυμα Ωνάση, το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Έργου (ΚΙΚΠΕ), το Ίδρυμα Α. Κ. Λασκαρίδη και ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Έργων Λόγου (ΟΣΔΕΛ). Πολύτιμοι υποστηρικτές είναι η Aegean Airlines, ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών και η εταιρία Σταθερές Συγκοινωνίες (ΣΤΑΣΥ).